Heroizm - wzorce, oblicza, kulturowe reprezentacje
Cykl seminariów w ramach Konsorcjum Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej UAM oraz Wydziału Polonistyki UJ
Szanowni Państwo!
Zapraszamy na seminaria poświęcone heroizmowi w wielu jego aspektach i odcieniach. Pierwsze seminarium odbędzie się w Poznaniu we wrześniu lub październiku 2017 r.
Heroizm i tchórzostwo to tematy z krańców aksjologicznej skali. Są odwieczne, nierozłącznie związane z poczuciem ludzkiej tożsamości i odrębności. W swej sferze pozytywnej czasem drażnią nadmiernym patosem lub sztampą albo są podejrzewane o anektowanie wysokich rejestrów w moralnie nietykalnym diapazonie. To przy tym, może na szczęście, pojęcia migotliwe lub rozmyte znaczeniowo.
Skoro to zagadnienie i temat odwieczny, to fakt ten rodzi pytanie, czy heroizm i bohaterstwo to wytwór indywidualnych cech czy może także odpowiedź na zapotrzebowanie mentalnej i politycznej kultury w pewnym czasie i miejscu. Jak dzisiaj widzimy takie szczególnie krańcowe postawy, skoro najważniejsze wydaje się życie i jednostka ludzka jako jego nośnik i strażnik?
Zapraszamy do wspólnego przemyślenia tych i innych kwestii, czasami prawie nieuchwytnych, szczególnie w cieniu tak posągowego tematu. Tradycja jest tu niezmiernie bogata łącząca ze sobą motywację czynu i pamięć po nim, czystość intencji oraz perspektywę wyznaczonego celu. Od rozpaczającego herosa Achillesa do pragmatycznego Odysa. Od Spartanina Leonidasa do Horacego któremu życie zdało się największą wartością. Od ludzi z marmuru do latami więzionych dysydentów.
Nie próbując wszystkiego ważyć i mierzyć, oddajmy na chwilę naszą uwagę tym szczególnie samotnym jednostkom, które często ryzykują niechęć szarej i racjonalnej do bólu zbiorowości, nad którą wyrastają i wyrastać będą.
Proponujemy więc Państwu namysł nad następującymi zagadnieniami badawczymi:
Oczywistość, wieloznaczność, migotliwość pojęcia heroizmu
Postawa heroiczna w różnych epokach – trwałość paradygmatu i jego przemiany
Modele kultur narodowych wobec tradycji heroicznej
Panteon bohaterów realnych, literackich i wyobrażonych
Motywacje, formy i narzędzia zakwestionowania kultu bohaterów
Męskie i kobiece wzorce heroizmu
Poza i szczerość – autentyczność motywacji heroicznych – szlachetne bohaterstwo czy wyrachowanie/samookłamywanie się/pewność siebie
Heroizm czasów wojny – heroizm czasów pokoju
Bohater literacki – potomek antycznego herosa czy neutralne pojęcie teoretycznoliterackie
Kultura popularna jako płaszczyzna podtrzymywania paradygmatu heroicznego
Odwaga, męstwo, siła, zuchwałość, zdrowy rozsądek, brawura/racjonalizm, ostrożność, słabość, przezwyciężanie strachu – kategorie opisujące prawomocność/zakwestionowanie imperatywu heroicznego
Antybohater – zaprzeczenie paradygmatu heroicznego lub jego absurd czy pytanie o jego nowe zdefiniowanie (idea „cel uświęca środki”, czy prawo do budowania indywidualnej tożsamości)
Sam przeciwko wszystkim: bohater samotny, outsider, zuchwalec. Jednostka w konfrontacji z potrzebami/wyobrażeniami zbiorowości
Wierność ideałom/pragmatyka codzienności – przymus heroizmu czy gest straceńca
Retoryka heroizmu: patos, hiperbolizacja, ale też wszelkie formy podawania w wątpliwość obowiązujących dyskursów heroicznych
Nikt nie rodzi się bohaterem. Predestynacja do heroizmu, kulturowy przymus czy bohaterstwo z przypadku. Przysięgi honoru i katy za ich złamanie.
Symulakrum i mitoneum w rozważaniach nad mitem założycielskim heroizmu i jego żywotnością
Ekspiacja i neantyzacja - unieważnianie przeszłości czynem oraz wymazywanie z pamięci i z powierzchni ziemi.
Mitogeografia heroizmu - miejsca uświęcone jako punkty mapy pamięci historycznej: pola bitwy, pomniki, obiekty <architektury mówiącej>.
Czekamy na państwa zgłoszenia (temat oraz półstronicowe streszczenie) do 10 czerwca br. Adres: elwesolo@amu.edu.pl
SERDECZNIE ZAPRASZAMY!
Prof. dr hab. Elżbieta Wesołowska UAM Poznań
Prof. dr hab. Anna Gawarecka UAM Poznań
Prof. dr hab. Włodzimierz Szturc UJ Kraków
Osoba publikująca: Janusz Smulski
